Pripovetka Devojka brža od konja (originalni naziv: Djevojka brža od konja ili Đevojka brža od konja) objavljena je u knjizi Srpske narodne pripovijetke Vuka Stefanovića Karadžića 1853. godine u Beču. Poznato je da pod pripovetkom smatramo određeno prozno djelo koje sadrži određenu strukturnu formu: opis određenog događaja iz specifičnog perioda života likova kao i … [Pročitaj više...]
Vuk Stefanović Karadžić
Vuk Stefanović Karadžić rođen je 7. 11. 1787. godine u velikoj porodici u Tršiću, a umro u Beču 7. 2. 1864. godine.
Njegova braća i sestre mahom su umirali u tom periodu i njegova majka odluči da mu da ime Vuk, jer kako se tada verovalo to ime će ga zaštititi od duhova i veštica. Ovakva sudbina pratiće Vuka kroz ceo njegov život.
Kao i njegova braće i sestre i Vuk je bio bolešljiv. Te tegobe su se prenele i na njegovu decu. Oženivši Anu Mariju Kraus dobio je dvanaestoro dece, od kojih su samo preživeli Mina i Dimitrije Karadzić.
Zbog bolesti imao je problema sa nogom i često je zbog zdravstvenih problema izostajao iz škole. U tom periodu hteo je da upiše našu Gimnaziju u Karlovcima, ali mu nisu dozvolili jer je već bio prešao godine, imao je 19 godine, bio je prestar za ovu školu. Nasuprot tome, sve prepreke koje je prevazilazio u životu nisu ga sprečile i obeshrabrile u želi za obrazovanjem i znanjem, zbog čega odlazi u Beograd.
U Beogradu upoznaje Dositeja Obradovića, koji na početku odbija da bude njegov mentor, ali Vuk ipak uspeva da upiše Obradovićevu Veliku školu koju kasnije zbog zdravstvenih problema ipak mora da napusti. Lečio se u Mehadiji, Novom Sadu, Pešti, gde se upoznao sa Dimitrijem Davidovićem, Frušićem, Savom Mrkaljem i Lukom Milovanovim koji će kasnije biti značajni za njegov rad.
Ne sasvim dobrog zdravlja nastavio je da se bavi pisarskim, činovničkim i učiteljskim poslom. Stalno je bio okružen ljudima i to mu je omogućavalo kontakt sa narodom i narodnim jezikom. Ambiciozni Vuk tako odlazi i u Beč, gde upoznaje suprugu Anu i Jerneja Kopitara koji će postati Vukov najbolji prijatelj, mentor, saradnik na izdanju Vukovog Rječnika iz 1818. godine.
Kopitar je podsticao Vuka na velike podvige i ostvarenja, prepoznao je u njemu talenat i želju. Tako ga podstiče i na prikupljanje narodnih pesama, a Vuk širi svoje interesovanje radom na Gramatici i Pravopisu srpskog jezika.
Ceo Vukov život od 1814. do 1864. godine mogao bi se podeliti u tri razdoblja.
1814-1823.
Vuk postaje književnik, gramatičar i reformator i sav se posvećuje književnim i reformatorskim poslovima.
1823-1845.
Vuk razvija svoj rad i prenosi ga na ceo narod, ali uz stalne muke da sam sebi osigura udoban život kako bi mogao da se posveti reformatorskim i književnim poslovima.
1845-1864.
Ovo je vreme najživljeg sistematskog Vukovog rada. Tada uspeva da osigura svoj materijalni život i posvećuje se izdavanju svojih ranijih dela. Do kraja završava svoju reformu, pridobija pristalice i odlične saradnike u pred kraj epohe vidi svoju potpunu pobedu.
Vuk 1814. objavljuje zbirku narodnih pesama "Malu prostonarodnu slaveno-serbsku pesnaricu", zatim prvu gramatiku srpskog jezika na narodnom govoru "Pismenicu serbskoga jezika po govoru prostoga naroda napisanu", zatim 1815. drugu "Pesnaricu".
"Narodnu serbsku pesnaricu" objavljuje 1818. i dopunjuje izdanje "Pismenice" te tu gramatiku objavljuje u okviru "Srpskog rječnika" iz 1818.godine, da bi 1852. godine dopunio i ovo izdanje Rječnika pod istim nazivom.
Ostala dela: "Narodne pesme" tri velike knjige 1823. godine, "Zbirku poslovica" 1836. godine, prevod "Novog zaveta" 1847. godine, "Kovčežić" 1849. godine, "Poslovice II" 1849. godine, "Pripovetke" 1853. godine, "Primeri srpskoslovenskog jezika" 1857. godine, "Provitelstvujušči sovet serbski" 1860. godine i mnoga druga.
Telo Vuka preneto je iz Beča 1897. godine i danas počiva u Sabornoj crkvi u Beogradu pored Dositeja Obradovića.
Usud
Pripovetku Usud zabeležio je Vuk Stefanović Karadžić od zemunskog trgovca Gruje Mehandžića. Objavio ju je 1853. godine u svojoj drugoj knjizi narodnih pripovedaka - Srpske narodne pripovijetke. Neki proučavaoci ovu pripovetku svrstavaju u bajke jer u njoj ima fantastičnih motiva. Svemoćni Usud koji svake noći deli drugačiju sudbinu ljudima predstavljen je veoma … [Pročitaj više...]
Nemušti jezik
Pripovetka Nemušti jezik koju je zapisao od narodnih pripovedača Vuk Stefanović Karadžić, narodna je pripovetka prvi put objavljena u zbirci Srpske narodne pripovetke 1853. godine. U predgovoru toj knjizi, Vuk je napisao da mu je ovu pripovetku ispričao Grujo Mehandžić iz Sentomaša (Srbobrana) 1829. godine iako pomenuti Grujo nije autor, autor je nepoznat. Nemušti … [Pročitaj više...]
Zlatna jabuka i devet paunica
"Zlatna jabuka i devet paunica" je narodna bajka ili priča u kojoj je glavni lik carević koji je u potrazi za misterioznom devojkom/paunicom. Ova bajka je objavljena 1853. godine u delu "Srpske narodne pripovetke" Vuka Stefanovića Karadžića. Priča nije duga, ali je prepuna različitih motiva kojima se razvija radnja. Motivi koji se posebno izdvajaju su potraga i … [Pročitaj više...]
Žitije ajduk Veljka Petrovića
Kako je Vuk bio savremenik Hajduk Veljka Petrovića želeo je ostaviti svedočanstvo o Veljkovom životu, o njegovim podvizima koja je ostvario svojim herojskim postupcima i o njegovoj smrti. Vuk je delu Žitije ajduk Veljka Petrovića zapravo izneo pojedinosti iz Veljkovog života koje ga slave kao heroja i više doneo taj njegov život na bojištu nego njegov privatni život, … [Pročitaj više...]
Život i običaji naroda srpskoga
Život i običaji naroda srpskoga delo je Vuka Stefanovića Karadžića, srpskog lingvista, reformatora i sakupljača narodne književnosti i folklora. Ova knjiga upravo je to - skup zabeleški o narodnim običajima i verovanjima koje su se do njegova zabeležavanja prenosile samo usmenim putem. Ovako je Karadžić očuvao značajan dio folklora ovih prostora, koji pomažu da … [Pročitaj više...]
Srpski Rječnik (1818.)
Pun naziv Vukovog "Srpskog Rječnika" nosi naziv "Srpski Rječnik itolkovan njemačkijem i latinskijem riječima". Srpski Rječnik objavljen je 1818. godine u Beču i sadrži 26.270 reči prikupljenih u govoru srpskog naroda. Vukov Rječnik se može nazvati enciklopedijom srpskog naroda. Veoma je značajno delo srpske kulture. Vuk je unoseći reči u svoj rečnik beležio i … [Pročitaj više...]
Đavo i njegov šegrt
"Đavo i njegov šegrt" priča je iz srpske narodne, usmene književnosti, koju je, kao i mnoge druge, zabilježio Vuk Stefanović Karadžić. To je još jedna priča u kojoj je običan čovek uspeo da nadmudri đavla. Đavao je oduvek bio jedan od glavnih vanprirodnih bića koja su se spominjala u usmenoj predaji. On je simbol greha i prevare. Vidovit je i može da menja svoj oblik. … [Pročitaj više...]
Banović Strahinja
"Banović Strahinja" poznata je srpska narodna epska pesma, koju je, kao i mnoge druge, zapisao i obradio Vuk Stefanović Karadžić. Pesma je nastala u pretkosovkom ciklusu. Kao i mnoge pesme iz tog razdoblja, a slične tematike, nosi ime glavnog junaka, samo što je, za razliku od ostalih epskih pesama, pogotovo onih narodni, taj junak apsolutno u središtu teme i ideje … [Pročitaj više...]