Ni po babu, ni po stričevima je jedan od ustaljenih izraza proizazlih iz narodne pesme, a koji je postao dio svakodnevnog govora koji se i danas često koristi. Na primer, ako neko hoće da naglasi da treba suditi i postupati nepristrano, objektivno, pravedno onda se koristi izraz "ni po babu, ni po stričevima". Izreka ustvari ima i svoj prošireni deo koji kaže: "ni po … [više]
Uroš i Mrnjavčevići
Pesma spada u grupu epskih pesama koje opevaju ljude i događaje do Kosovske bitke i koje čine tzv. pretkosovski ciklus u koji spadaju pesme koje se odnose na vreme od 12. do 14. veka. Postoje dva kruga pesama: prve o Nemanjićima, a drugi krug je o Mrnjavčevićima (Vukašinu, Gojku i Uglješi), Vojinovićima i Dejanovićima. Ova pesma kako naslov i kaže pripada krugu pesama … [više]
Smrt vojvode Prijezde
Smrt vojvode Prijezde je srpska narodna epska pesma koja pripada pokosovskom ciklusu epskih pesama. Pesma govori o neuspešnoj odbrani grada Stalaća čiji je vojvoda Prijezda bio gospodar. U pesmi Smrt vojvode Prijezde prikazan je turski teror i konstanto traženje novih žrtava u godinama nakon Kosovskog boja. Turci su nakon Kosovskog boja osvajali deo po deo Srbije, … [više]
Ivo Senković i aga od Ribnika
Srpska narodna pesma Ivo Senković i aga od Ribnika epska je pesma uskočkog ciklusa pesama. Pesma je ispevana u desetercu, a govori o junaštvu mladog Iva Senkovića koji je zamenio oca na dvoboju na koji ga je izazvao veliki ratnik aga od Ribnika. Svojom velikom hrabrošću ali i ljubavi prema ocu, Ivo uspeva da spasi ugled svoje poznate uskočke porodice. Pesma Ivo … [više]
Sunce se devojkom ženi
Narodna lirska pesma Sunce se devojkom ženi u svojoj osnovi je lirska priča koja spaja zemaljsko i mitološko. Ova pesma nas uvodi u početke stvaranja kolektivnih mitoloških predstava. Još od najstarijih vremena, čovek je u susretu sa prirodom, pokušavao da nađe objašnjenje za ono što se zbivalo oko njega, pa je tako za pojave koje ne razume, često personifikovao … [više]
Dioba Jakšića
Narodna pesma Dioba Jakšića epska je pesma pokosovskog ciklusa. Pesma, kroz konkretnu sliku, govori o opštem stanju u srpskom društvu nakon Kosovskog boja. Teško vreme u srpskom društvu nakon velikog istorijskog događaja koji je kao posledicu imao velike unutrašnje promene u tadašnjoj srednjevekovnoj Srbiji, za sobom je ponelo i pečat promene, nelagode i previranja u … [više]
Početak bune protiv dahija
Kolektivni identitet i kolektivna svest o onome što čini zajednicu i omogućava joj da preživi napade, osipanja i društvene promene, u vreme kada pisana reč nije bila široko zastupljena, jeste usmeno stvaralaštvo. Otud je sasvim razumljivo, iako na prvi pogled paradoksalno, da se usmena poezija i proza razvijaju pre svega u trenucima teškim po zajednicu, u trenucima … [više]
Ženidba Milića barjaktara
Po svom tonu i po osećanjima koja izazivaju kod čitalaca, narodne balade su izuzetno tužne i melanholične. Narator je neprimetan, bilo da pripoveda o pojedinačnoj ili o opštoj nesreći. Tajanstvenost i nedorečenost razlikuju balade od romanse koja, takođe, pripada lirsko-epskim narodnim pesama. U romansama osećanja variraju od ushićenosti do čežnje i tuge, odnosno, od … [više]
Srpska đevojka
Srpska đevojka u originalnom nazivu (poznatija kao Srpska devojka) narodna je pesma koju je zapisao Vuk Karadžić i objavio 1824. godine u zbirci pod nazivom Narodne srpske pjesme. Srpska djevojka je, u toj zbirci, pesma pod rednim brojem 323. Starost pesme se ne zna, kao ni njen autor, ali se pretpostavlja da korene ima u dalekoj prošlosti i da se, kao i mnoga druga … [više]
Boj na Mišaru
Boj na Mišaru je narodna epska pesma koja pripada cikusu oslobođenja Srbije i Crne Gore od Turaka. Epski ciklus oslobođenja nastaje nakon hajdučkog i uskočkog ciklusa u srpskoj narodnoj književnosti. Pesmu Boj na Mišaru zapisao je Vuk Karadžić od narodnog guslara i slepog pevača Filipa Višnjića. Tematika pesme jeste opis bitke na brdu Mišar kod Šapca u kojoj su se … [više]