Himna

Himna se ukratko može definisati kao svečana pesma ili hvalospev. Pod tim se pojmom danas uglavnom misli na pesme koje se koriste kao reprezentativne pesme u slavu i čast neke nacije, države, organizacije ili pokreta.

Istorijsko poimanje himne

Istorijski, poimanje himne se menjalo kroz razne periode.

Himna (grč. hýmnos) se pojavljuje još u 8. veku pre nove ere u antičkoj Grčkoj gde se taj naziv koristio za svaku pesmu. Od 6. veka pre nove ere himnama se smatraju samo pesme posvećene bogovima i junacima pa se tako u prvom delu Ilijade opisuje himna Apolonu, a himne nalazimo i u drugim Homerovim delima.

Grci su himne spevali u slavu bogova i junaka, a obiluju motivima iz grčke mitologije, koristeći himnički stih odnosno heksametar. Tim su stihom spevane 33 starogrčke himne za koje se veruje da su nastale između 7. i 6. veka prije nove ere, a zajednički ih se naziva Homerskim himnama.

Krajem 6. veka p.n.e., u klasičnoj Grčkoj, himna postaje doterana pesma koja se izvodila uz muzičku pratnju za vreme žrtvenih obreda i procesija.

Bitno je pomenuti da himna nije isto što i himan koji je poznat kao jedan od najstarijih pesničkih oblika s kojim su Sumerani, Egipćani, Vavilonci i Asirci u čast bogovima spevali verske pesme, dok se u hrišćansko doba naziv počeo koristiti za crkvene i verske tekstove koji se izgovaraju ili pevaju tokom bogoslužja.

Ipak, sve do 18. veka, kada himna dobiva novo značenje, himna i himan imaju praktički isto značenje.

Savremeno značenje himne

Krajem 18. veka s pojavom romantizma i buđenjem narodnog zanosa, javlja se moderno značenje himne koje poznajemo danas.

Himna je svečana pesma u čast i slavu neke nacije, države, ideologije ili pokreta koja se izvodi u posebnim prilikama. Ona je od posebnog nacionalnog i političkog značaja. Himne se izvode na svim važnim državnim ceremonijama, tokom državničkih poseta i na sportskim proslavama.

Himne svojim moćnim melodijama i tekstovima imaju za cilj da probude u pojedincu ponos podsećajući ga na herojstvo predaka, obeležavaju ih simbolika pripadanja jednoj naciji i veri.

Najstarijom državnom himnom smatra se Vilhelmus, holandska himna nastala još u 16. veku, a zvaničnom himnom proglašena je tek 1932.

Jedna od najpoznatijih himni na svetu je Marseljeza, nastala u vreme Francuske revolucije, proglašena zvaničnom francuskom himnom 1795. godine.

Najduža državna himna na svetu je grčka himna, Himna slobodi, koja ima čak 158 strofa, ali se kao zvanična grčka himna koriste samo prve dve i to od 1865. godine. Većini je njena muzika poznata jer se i danas izvodi na Olimpijskim igrama u čast Grčkoj koja je kolevka moderne Olimpijade.

Himne imaju i razni pokreti, nepolitičke organizacije i sportski timovi.

Himna Republike Srbije

Zvanična himna Republike Srbije zove se Bože pravde. Muziku je komponovao slovenski kompozitor Davorin Janko, a tekst napisao Jovan Đorđević 1872.

Kada je knez Milan Obrenović navršio 18 godina i preuzeo vlast, u njegovu je čast sam upravnik beogradskog Narodnog pozorišta Jovan Đorđević napisao pozorišni komad „Markova sablja“ podstaknut Jututunskom narodnom himnom Jovana Jovanovića Zmaja, dok je Davorin Janko nadahnut Carskom himnom Jozefa Hajdna komponovao muziku. 11. avgusta 1872. godine na samom kraju premijernog izvođenja predstave, likovi Marko Kraljević i Vila Ravijojla najavili su hor koji je zatom zapevao: „Bože pravde, ti što spase od propasti do sad nas“

Deset godina kasnije, kada je Srbija postala kraljevina, knez Milan odlučio je da zvaničnom himnom postane Bože pravde.

Himna se zadržala do danas s tim da je već u vreme Karađorđevića došlo do izmena u tekstu, a to se nastavilo i za vreme kralja Aleksandra I.

U vreme Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca himna se sastoji od stihova iz srpske himne „Bože Pravde“, stihova iz hrvatske „Lijepa naša“ i slovenačke „Naprej, zastava slave“.

Tek 2006. godine Srbija je ponovo dobila svoju čuvenu himnu, ali i tada je tekst malo izmenjen; kralja su zamenile zemlje, krunu – slave, kraljevinu – otadžbina, a Bogu se sad moli da nas brani umesto hrani.