Drama je jedan od osnovna tri književna roda, pored lirike i epike. U osnovi drame je radnja koja se događa na sceni, u prisustvu gledalaca, koji prate život, sudbine i probleme dramskih junaka.
Drama predstavlja opšti termin za sve vrste dramske književnosti u kojima imamo glumca koji predstavlja istorijske ili zamišljene ličnosti, oponašajući govor ili radnju protagonista drame. Drama se može predstavljati pred prisutnom ili pak publikom koja nije lično prisutna, na primer radiodrama. Drama je zajedničko ime za sva dela koja su namenjena sceni i izvođenju.
Jedno od važnih odlika drame jeste prisustvo dijaloga koji vode različiti likovi dramskog zbivanja. Taj dijalog podrazumeva razmenu replika između junaka. Zatim je bitno neposredno prikazivanje prizora, što dramu izdvaja od ostalih književnih rodova zbog toga što dostiže visok stepen iluzije stvarnosti. Većina drama pretpostavlja scensko prikazivanje sukoba ili situacija. Prikazivanje različitih odnosa koji nastaju među karakterima koje igraju glumci. To se postiže mimikom i gestovima.
Kako je vreme izvođenja drame vremenski ograničeno, dramu odlikuje naročita zgusnutost radnje i usredotočenost na događaje. Iako je drama jedno od osnovnih književnih rodova, ona uključuje i razne neknjiževne odlike, na primer, režija, scenografija, rasveta, kostimi i drugo. Svi ovi pomoćni elementi veoma su bitni i postoje kako bi se pojačala uverljivost i istinitost prikazanih događaja koji se prikazuju pred gledaocem. Gledaoce treba ubediti da se pred njima dešava radnja iz stvarnog života, za razliku od moderne drame koja ima drugačiji odnos prema scenskim sredstvima.
Klasična drama je podeljena na činove, izuzetak je jednočinka, i sastoji se od pet delova:
- ekspozicija ili uvodni deo, služi da uvede gledaoca u problematiku komada koji se prikazuje pred njim;
- zaplet predstavlja konflikt ili osnovni problem drame:
- kulminacija predstavlja vrhunac drame;
- preokret ili peripetija čini dramu posebno zanimljivom za gledaoce, prelazi u ovom delu mogu biti prelazi sa dobra na zlo i obrnuto;
- rasplet je deo u kom se problem rešava i nalazi se uvek na kraju.
Za razumevanje nastanka drame posebno nam je važan razvoj drame u antičkoj Grčkoj u 6. i 5. veku pre nove ere. Iz poštovanja kulta boga Dionisa nastala je antička tragedija koja je prvobitno imala formu dijaloga između jednog soliste i hora. U svome razvoju drama sve više u središte zbivanja postavlja čoveka što će se održati i do danas. Pored tragedije, u staroj Grčkoj se razvila i komedija koja je naročito prikazivala narodni život. Tragedija ima za predmet dramatične događaje i tragične sudbine svojih junaka, dok je komedija u početku imala čisto zabavni karakter, da bi kasije dobila društvenu funkciju kada počinje da ukazuje na mane pojedinaca i društva. Takve dramske svečanosti bile su masovnog karaktera i odvijale su se napolju ili u ogromnim amfiteatrima, da bi se kasnije igrale u zatvorenim zgradama, pozorištu.
U srednjovekovnoj književnosti drama se priklanja crkvenim potrebama pa se razvijaju oblici kao što su moraliteta, misterija, mirakula. U renesansi se obnavlja antičko nasleđe, posebno komedije, dok se u klasicizmu podražava antičko nasleđe i strogo poštuju pravila propisana u Aristotelovoj „Poetici“. Kada je reč o romantizmu, u njemu dolazi do narušavanja antičkog kanona (Volfgang Gete, Viktor Igo), kao i usredotočivanje na običnog čoveka i svakodnevicu (Anton Pavlovič Čehov, Henrih Ibzen). U avangardi dolazi do pojave posebne forme, kao što je antidrama (Semjuel Beket, Ežen Jonesko), kao i oblici Brehtovog epskog pozorišta.
Kao što smo već rekli dve osnovne vrste drame su tragedija i komedija, ali postoje i mnoge druge podvrste, kao što su, istorijska drama, melodrama, tragikomedija, maskerata, misterija i druge. Postoji i takozvana drama za čitanje u kojoj se ukida namena scenskom izvođenju, takvo delo je Geteov „Faust“ ili Klodelovo delo „Satenske cipele“.
U 16. veku u Firenci dolazi do obnove starogrčke tragedije i humanisti stvaraju nov oblik dramske umetnosti, operu, u kojoj se tekst peva. Iz opere će se kasnije razviti opereta i mjuzikl. Drama je ostala popularna i veoma uticajna sve do danas, o čemu nam svedoči česta cenzura, zabrana izvođenja ili izbacivanje pojedinih delova teksta i radnje.
Drama takođe označava i dramsku vrstu koja nije ni tragedija, ni komedija, već su to sentimentalni komadi u prozi koji se bave porodičnim životom srednje klase (Deni Didro, Pjer Bomarše). U 19. veku značajan je Viktor Igo koji se zalaže za dramu u „Predgovoru Kromvelu“ gde zahteva da drama bude u stihu kako bi se odbranila od vulgarnosti i banalnosti. Krajem 19. veka drama odbacuje sva kruta pravila i uvodi prozni govor i dobiva današnje značenje.
Ostavite odgovor