Dijalog

Dijalog u svom najširem značenju predstavlja razgovor između dva ili više likova, odnosno književnih junaka, bilo da je u pitanju epska, dramska ili pesnička forma. Predstavlja oblik kazivanja u kom se neki problem raspravlja u razgovoru između dva ili više likova.

Kao književni oblik dijalog ističe suprotnost ili sličnost među likovima. U tom dijalogu postepeno možemo otkrivati situaciju, tu igru koja nam otkriva određene osobine i osećanja sa jedne strane, a sa druge strane nam razvija samu radnju književnog dela. Reč dijalog potiče od grčke reči dialogos što znači razgovor.

Dijalog je sastavljen iz razgovora dva lika koji se sastoji iz razmene reči, odnosno niza pitanja i odgovora čija je uloga da nam predstavi sukob između sagovornika. Pored monologa, dijalog predstavlja jedan od osnovnih načina izlaganja drame. U književnosti dijalog predstavlja literarnu formu, odnosno konverzaciju koja može biti usmena i pisana.

Prvi put se reč dijalog spominje ko grčkih filozofa, Sofista, koji su raspravljali o antropološkim i filozofskim problemima čoveka. Te rasprave koje su vodili u formi dijaloga nazivali su dijalektikom. Pravi i prvi vrhunac dijalektike pronalazimo u Platonovim delima koji je pisao o dijalozima sa Sokratom.

Ukoliko se u dijalog između dve osobe uključi još neka, onda takav dijalog nazivamo i unakrsnim razgovorom. Dijalog u drami ima dve osnovne funkcije, jedna je da nam otkriva ideje, osećanja i karakter likova, a druga jeste da služi razvijanju radnje (zapleta i raspleta) ili fabule.

Dijalog može označiti i poseban književni žanr, filozofsko ili književno delo napisano u formi razgovora. Filozofski dijalog se razlikuje od stroge naučne rasprave po načinu izlaganja ideja. Umesto sopstvenog gledišta suprotstavljaju se različiti stavovi o nekom problemu. Prema ugledu na antičku tradiciju, vizantijska srednjovekovna književnost uspostavlja poseban žanr pitanja i odgovori. Dijalog je bio popularan i na zapadu Evrope gde oživljava u renesansi, u delima Petrarke, Đordana Bruna, Galileja Galilej, Erazma Roterdamskog, Tomasa Mura i drugih. Dijalog je ostao prihvaćen i na početku 20. veka u delima Voltera, Lesinga i Hjuma.